Anne adaylarının en sık sorduğu sorulardan olan kordon kanı neden saklanmalı, kordon kanı hangi hastalıklarda kullanılır ve kordon kanı ne kadar süre saklanır sorularını Yaşam Kordon Kanı Bankası Genel Müdürü Füsun Öner Soytaş yanıtladı.
Kordon kanı nedir?
- Anne rahminde gelişimini sağlayan bebek ile anne arasındaki be
sin ve oksijen ihtiyaçlarını karşılayabilmek için göbek bağı ile plasenta bu görevi üstlenir. Bebek doğduktan sonra göbek bağı kesilir. Plasenta ve plasentaya bağlı göbek kordonu damarlarında kalan kana plasental kan ve kordon kanı denir. - Önemli bir kök hücre kaynağı olan kordon kanı, çok çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmak üzere toplanıp saklanabilmektedir.
- Kordon kanı naklinin 27. yılı olan 2015 yılında, ilk günden bugüne yapılan çalışmalar doğrultusunda kordon kanında bulunan kök hücrelerin 80’den fazla hastalığın tedavisinde kullanılabileceği anlaşılmıştır.
Kordon kanının saklanmasındaki amaç nedir?
- Kordon kanının saklanmasındaki amaç doğuştan gelen ve yaş ilerledikçe ortaya çıkabilecek ve çoğu ciddi olabilen hastalıkların tedavisi için önemli bir kaynak olmasıdır.
- 1990’lı yıllarda bu değerli kök hücreler aile içi kullanım amacıyla saklamak üzere Aile Kordon Kanı Bankacılığı başlamış ve günümüze kadar pek çok başarılı kök hücre nakli gerçekleştirilmiştir.
Neden kordon kanı kök hücresi?
1. Kordon kanı, içerisinde bulunan kök hücreler nedeniyle insanlar için çok önemli bir tedavi kaynağıdır. Kök hücre, kemik iliği ve periferal kanda da bulunmasına karşın yeni doğan bir bebeğin kök hücreleri olması nedeniyle üstün bir çoğalma ve farklılaşma yeteneğine sahiptir.
2. Kök hücreler sınırsız sayıda bölünebilir ve tedavi edici özelliği vardır. Uygun şartlarda potansiyeline göre belirli doku veya organın hücrelerine dönüşebilme yeteneğine sahip olan kordon kanı kök hücreleri, sinir hücresi, kan hücresi, kemik veya kıkırdak hücresi gibi pek çok hücreye de dönüşebilirler.
3. Kordon kanından kök hücre sağlanması işlemi oldukça kolaydır, çünkü doğum gerçekleştikten sonra alınır. Anne ile bebeğe zarar verilmez ve ek bir cerrahi işlem uygulanmaz.
4. Kordon kanındaki kök hücreler biyolojik olarak yeni dünyaya gelmiş bir bebeğin kök hücreleridir. Diğer kök hücre kaynaklarından farklı olarak herhangi bir toksik ve çevresel etmene maruz kalmadığı için en saf kök hücreleri barındıran zengin bir kaynaktır. Uygun şartlarda tüm özellikleri korunarak saklanabilir.
5. Kordon kanı kök hücreleri ile nakil işlemi sırasında diğer kök hücre kaynaklarından farklı olarak, alıcı ile verici arasında tam doku uyumu gerekmez. Kısmi uyum ile de benzer tedavi sonuçları elde edilmektedir. Bundan dolayı kordon kanı, sadece bebeğin kendisi için değil kardeşleri ve hatta diğer aile fertleri için de kullanılabilir.
Kordon kanı hangi hastalıklarda kullanılabilir?
- Kordon kanı lösemiler, lenfomalar, kemik iliği kanserleri gibi kan kanseri tedavisinde,Akdeniz anemisi, Aplastik anemi, Fankoni anemisi gibi anemi hastalığının tedavisinde,
- Kalıtsal metabolik hastalıklar ve
- İmmün sistem hastalıklarının tedavisinde standart tedavi olarak kullanılmaktadır.
- Bununla birlikte hasarlı doku ve organın tedavisini hedefleyen rejeneratif tıp alanında da kullanılmaktadır.
- Tip 1 Diabet, Serebral Palsi, İşitme Kaybı, Otizm, Alzheimer bu tedavi amacıyla kullanılan hastalıklardan bazılarıdır.
- Yine kalp krizi sonrası doku hasarının ortadan kaldırılması için de kordon kanı kök hücreleri ile tedavi çalışmaları yürütülmektedir.
Kordon kanı nasıl toplanır ve saklanır?
- Bebeklerin doğumdan sonra göbek bağı klemplenerek kesilir.
- Kordon kanı da, doğumdan sonra ilk 3-5 dakika içerisinde kesilen göbek bağından toplanır.
- Toplama işlemi, doğumdan sonra gerçekleştirildiği için bebeği ve anneyi hiçbir şekilde etkilemez. Doğumdan sonra yapılan basit bir işlemdir. İşlem cerrahi bir işlem olmadığından acı ve zarar verme olasılığı bulunmamaktadır.
- Kordon kanı, normal doğumlarda olduğu gibi sezaryen doğumlarda da toplanmaktadır.
- 60- 200 mililitre elde edilen kordon kanı, pıhtılaşma önleyici madde içeren kan torbasına alınarak, laboratuvara gerekli testlerin yapılması için gönderilir.
- Gerekli laboratuvar testleri yapılır, kordon kanındaki kök hücreler ayrıştırılıp özel yöntemlerle işlendikten sonra dondurulur.
- - 196°C'de nitrojen içeren özel tanklarda saklanır.
Türkiye’de Kordon Kanı Bankacılığı
- Dünyada 1989’dan bu yana kordon kanı kök hücreleri ile 30.000’den fazla nakil gerçekleştirilmiştir. Kordon kanı bankacılığı ülkemizde de 12 yıldan uzun süredir gelişerek hizmet vermeye devam etmektedir. Kordon Kanı Bankacılığı'ndaki yasal zorunluluklar 2005 yılında yayınlanmış olan yönetmelikle belirlenmiştir.
- Bankalarda saklanan kordon kanı kök hücrelerinin -196 °C’de dondurularak uzun yıllar saklanabilmesi mümkün olmaktadır.
- Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı yönetmelik, 2005 yılına ait veriler ışığında kordon kanının 40-50 kg’lık bir kişinin tedavisi için yeterli kök hücreyi içerdiğini belirtmekte olup, kordon kanı saklama süresini ailenin saklama gerekçesine bağlı olarak sınırlandırmamaktadır.
- 2015 yılına geldiğimizde, çeşitli kök hücre kaynaklarının birlikte kullanılması, kök hücre çoğaltma çalışmaları ve direk hasarlı bölgeye kök hücre uygulanması insanlığın yüzünü güldüren çok önemli gelişmelerdir.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Avrupa’da pek çok kordon kanı bankası ailelere ömür boyu saklama seçeneği sunmaktadır.
